بررسی شیوع ناتوانی و عوامل خطر آن در سالمندان شهر اصفهان در سال ۱۳۹۰

اهداف: باتوجه به افزایش جمعیت سالمندان در کشور، این مطالعه با هدف تعیین میزان ناتوانی سالمندان و عوامل مرتبط با آن، به منظور برنامه ریزی برای پیشگیری از ناتوانی و کاهش عوارض آن در افراد سالمند درنظر گرفته شد. مواد و روش ها: این پژوهش به روش مقطعی و توصیفی تحلیلی بر روی ۳۰۰ نفر از سالمندان ۶۰ سال و بیشتر از ۶۰ سال شهر اصفهان، به روش نمونه گیری خوشه ای، در هشت منطقه از مناطق چهارده گانۀ شهر انجام شد. روش گردآوری داده ها ازطریق مراجعه به در منازل افراد سالمند و مصاحبه با آنان بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه ای مشتمل بر دو بخش بود که بخش اول دربارۀ مشخصات دموگرافیکی، اقتصادی اجتماعی، ابتلا به بیماری ها و نیاز های سالمندان تحت مطالعه و بخش دوم، پرسش نامۀ استاندارد whodasi از منابع سازمان بهداشت جهانی بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: میانگین سنی کل افراد موضوع مطالعه، ۷۱/۴ سال و میانه و نمای سن آنان ۷۰ سال بود. در میان سالمندان تحتِ مطالعه، ۱۵/۷ درصد بدون ناتوانی بودند و بیشتر آن ها، یعنی ۳۳/۳ درصد، میزان ناتوانی شان کم بود. درمقابل، بیشترین میزان بدون ناتوانی، یعنی ۶۳/۳ درصد، بدون درنظرگرفتن افراد شاغل، مربوط به حیطۀ سازش و زندگی با مردم بود. این درحالی است که بیشترین میزان ناتوانی خیلی شدید در حیطۀ تحرک و جابه جایی، ۳۲/۷ درصد و پس از آن، در حیطۀ وظایف روزمره، ۲۵/۳ درصد دیده شد. با افزایش سن، نمرۀ ناتوانی زیاد (۰/۴=r) شد و با افزایش درآمد، نمرۀ ناتوانی (۰/۳-=r) کاهش معنادار نشان داد. همچنین، زنان، بیوه ها، کسانی که با سایر افراد غیر از خانوادۀ خود زندگی می کردند، بی سوادان و کارگران، به طور معناداری ناتوانی بیشتری داشتند. ازنظر عوامل اختلالات و بیماری ها، شدت ناتوانی در این دسته از بیماری های زیر بود: بیماری های اسکلتی عضلانی، بی اختیاری ادرار و مدفوع، اختلال تکلم، سکتۀ مغزی، نداشتن تعادل، آلزایمر، پارکینسون و اختلالات شناختی و حافظه؛ به طوری که میانگین نمرۀ ناتوانی از ۱۰۰ به طور تقریبی، در مبتلایان به بیماری های عضلانی اسکلتی ۲/۷ برابر، آلزایمر ۲/۶ برابر، پارکینسون ۲/۷ برابر، بی اختیاری ادرار و مدفوع، اختلال تکلم، سکتۀ مغزی، اختلال شناخت و حافظه و نیز نداشتن تعادل، دو برابر شد. نتیجه گیری: باتوجه به اینکه سن از عوامل مؤثر بر ناتوانی بود، لازم است تدابیری برای به تعویق انداختن ناتوانی در سنین بیشتر و نیز ارائۀ خدمات توان بخشی برای حفظ استقلال و بهبود عملکرد افراد سالمند، به خصوص زنان سالمند صورت گیرد. براساس نتایج این مطالعه، به نظر می رسد عمده ترین بیماری هایی که در سالمندان ایجاد ناتوانی می کنند، اختلالات عضلانی اسکلتی و افسردگی هستند که دراین راستا، لازم است امکانات تشخیص زودرس و درمان و خدمات بازتوانی برای سالمندان فراهم شود.